Uykuda konuşmak, ister tek kelimeyle ister uzun cümlelerle olsun, göründüğünden çok daha yaygın bir durum. Ancak bu kadar sık yaşanmasına rağmen, bilim insanları halen nedenini tam olarak açıklayabilmiş değil.
Çoğu zaman uykuda konuşmanın belirli bir nedeni bulunmuyor. Eğer biri size uykuda konuştuğunuzu söylediyse endişelenmenize gerek yok; çünkü yalnız değilsiniz. Araştırmalar, her üç kişiden ikisinin yaşamında en az bir kez uykusunda konuştuğunu gösteriyor. Bu oran çocuklarda çok daha yüksek; çünkü gelişim süreçleri devam ettiği için uyku ve uyanıklık arasındaki geçişler onlar için daha dalgalı olabiliyor. Ayrıca çocuklar, REM uykusunda daha fazla zaman geçiriyor. Tıpkı diğer parasomni türlerinde olduğu gibi, uykuda konuşma da zaman zaman bu evrenin doğal bir parçası olarak ortaya çıkabiliyor.
Yetişkinlerde ise uykuda konuşma daha nadir. Yaklaşık her yirmi yetişkinden biri zaman zaman bu durumu yaşıyor. Her ne kadar düşük bir oran gibi görünse de, tamamen istisnai bir durum olduğu da söylenemez.
Bazı psikolojik etkenler uykuda konuşma riskini artırabiliyor. Kaygı bozuklukları, depresyon ya da travma sonrası stres bozukluğu bunlar arasında. Ancak uzmanlara göre en önemli faktör genetik. Ailede uykuda konuşma, diş gıcırdatma, kabus görme veya uyurgezerlik gibi belirtiler varsa, benzer davranışların sizde de görülme olasılığı artıyor. Stres de tetikleyicilerden biri olarak öne çıkıyor. Beyin, gündelik hayatın baskılarıyla yorulduğunda uykuya geçişte zorlanabiliyor. Ayrıca yüksek ateş, alkol, bazı antidepresanlar, astım ilaçları veya uyku ilaçları da bu duruma yol açabiliyor.
Uykuda konuşmak zararlı mı?
Genel olarak uykuda konuşma zararsız kabul ediliyor ve kişinin kendi uykusunu ya da genel sağlığını ciddi biçimde etkilemiyor. Ancak bazı durumlarda altta yatan başka uyku bozukluklarına işaret edebiliyor. Özellikle uyurgezerlikle birlikte görülüyorsa veya REM davranış bozukluğu (RBD) gibi rahatsızlıklarla ilişkiliyse, riskli durumlar ortaya çıkabiliyor. RBD, basit konuşmalarla başlayıp zamanla bağırma, hareket etme ya da fiziksel zarar oluşturabilecek davranışlara dönüşebiliyor.
Şu anda uykuda konuşmayı tamamen ortadan kaldıracak kesin bir tedavi bulunmuyor. Çünkü bu durumun neden kaynaklandığı halen tam olarak bilinmiyor. Ancak uzmanlar, uyku düzenine dikkat etmenin belirtileri hafifletebileceğini söylüyor. Yani her gün aynı saatte uyumaya çalışmak, akşam saatlerinde kafein tüketmemek, ekranlardan uzak durmak, dengeli beslenmek ve egzersiz yapmak iyi bir başlangıç olabilir. Eğer tüm bu önlemlere rağmen sabahları halen yorgun uyanıyorsanız, bir uzmana başvurmakta fayda var.
Uykuda konuşurken sırlar da ifşa oluyor mu?
Dizi ve filmlerde sıkça karşımıza çıkan, uykuda konuşan kişilerin sırlarını ağzından kaçırdığına dair sahneler ise bilimsel olarak pek gerçekçi değil. 2017’de yapılan bir araştırmada, 200’den fazla kişinin yaklaşık 900 uykuda konuşma kaydı analiz edildi. Sonuçlar, konuşmaların üçte ikisinin aslında kelime bile içermediğini gösterdi. Anlaşılabilen ifadelerin çoğu “hayır” gibi kısa yanıtlar, sorular ve zaman zaman küfürlerden oluşuyordu. Yani uykuda geçen bu monologlar daha çok bilinçsiz bir tartışmaya benziyor.
Üstelik bu konuşmaların içeriği genellikle ne konuşan kişi tarafından hatırlanıyor, ne de dinleyenler tarafından net şekilde anlaşılabiliyor. Bu yüzden uykuda konuşmanın sırları ortaya döktüğüne dair inanç, gerçeklikten çok bir efsaneye dayanıyor.
